Garbo

Een rustige zondag, niet iets bijzonders. Vandaag is de honderdste geboortedag van Greta Garbo, één van de eerste filmsterren en één van de beroemdste, maar als je het niet al wist zul je het ook niet weten. Geen enkele film op televisie, nergens een artikel of een documentaire. Bij toeval vond ik de catalogus van een tentoonstelling van foto’s uit haar eigen collectie, maar dat was het dan ook wel. Vreemd voor zo’n beroemde vrouw. Of is ze intussen misschien teveel deel van het verleden en weten de meeste mensen ook niet meer wie zij was? Ze heeft veel stomme films gemaakt, een paar waarin ze ook heeft gesproken. Vrijwel alle films waren in zwart-wit, in een acteerstijl die nu niet meer acceptabel zou zijn. Maar ze was ook een icoon, ze was het beeld van haar tijd. Een bijzondere vrouw, die het eerste deel van haar leven de belangstelling zocht, als actrice, maar die als vrouw altijd die belangstelling meed. In haar latere leven was dat voornamelijk wat ze deed.

Ik heb een aantal van haar films gezien en ik heb veel gelezen over haar leven. De films zijn intrigerend omdat ze zo anders zijn dan de films van vandaag, de stijl van acteren is anders, en je moet daar erg aan wennen, maar de persoonlijkheid van Garbo komt er wel doorheen. Als je naar foto’s van haar kijkt, de foto’s vergelijkt, is het soms of je naar twee totaal verschillende vrouwen kijkt. In de vroege films zie je de enorm dramatische manier van acteren waarin alles moest worden gezegd met de grote gebaren, in latere films heeft ze ook haar stem tot haar beschikking. Het is jammer dat ze maar zo kort gespeeld heeft, maar aan de andere kant heeft dat ook geholpen om de mythe in stand te houden.

Ik was een paar jaar geleden in Stockholm en heb daar haar graf bezocht. Ze ligt op een grote, zeer groene begraafplaats. Het is een prachtig plekje met een zeer eenvoudig graf. Wel heel ruim. Ik heb op die plek een tijdje op een bankje gezeten en genoten van de rust en de stilte. Precies wat ze altijd zocht. Ik heb daar ook mijn eerste bonte vliegenvanger ooit gezien, een prachtig zwart-wit vogeltje dat op een tak boven haar graf zat. Het is een mooie herinnering.

Voor mij is ze één van de belangrijkste, beeldbepalende vrouwen uit de twintigste eeuw, maar haar honderdste geboortedag gaat stil voorbij. Onbegrijpelijk.